Negatywne zachowania u dzieci obserwujemy już od wczesnego wieku. Pierwsze eskalacje złości dotyczą przeważnie niezaspokojonych potrzeb dziecka. Zachowania agresywne zaczynają pojawiać się w wieku przedszkolnym. Wachlarz emocjonalny i umiejętność rozpoznawania uczuć wzrasta. Na horyzoncie pojawiają się: stres, lęk czy frustracja. Jednak nie u każdego dziecka zachowania agresywne pojawiają się na co dzień. Kiedy możemy mówić już o problemie agresji? Zapraszam do lektury!
Czym jest w ogóle agresja?
To zachowanie, którego celem jest wyrządzenie szkody (fizycznej lub psychicznej). W dawnych czasach agresja miała swój wydźwięk pozytywny i zapewniała przetrwanie. Obecnie akty agresji oceniane są przeważnie negatywnie, chyba że społeczeństwo w pewnych wyjątkach od reguły przyzwala na zachowanie agresywne w tak zwane „imię wyższego dobra”.
Zachowania napiętnowane agresją pojawiają się wśród dzieci i wbrew pozorom nie są wcale takie rzadkie. Do zachowań takich dochodzi często na podłożu konfliktu lub mały człowiek nie potrafi poradzić sobie z porażką czy jakąś frustracją. U chłopców próg akceptacji takich zachowań jest trochę większy. Ze względu na samą płeć, rosnący z wiekiem testosteron i założenie, że chłopak powinien umieć się bronić, by mógł wyrosnąć na zaradnego mężczyznę. Dlatego też postawa łobuzerska jest bardziej nacechowana pozytywnie niż postawa uległa.
Zachowania agresywne u dzieci mogą się objawiać między innymi wywoływaniem bójek, stosowaniem gróźb, używaniem wulgaryzmów, obmową innych dzieci, niszczeniem rzeczy czy autoagresją. Gdy któreś z wyżej wymienionych zachowań pojawia się sporadycznie nie mamy się czym martwić. Problem pojawia się, gdy zachowania tego typu stają się nagminne. I tu należy znaleźć przyczynę, aby możliwa była interwencja i pomoc.
Przyczyny agresji u dzieci
U podstaw zachowań agresywnych leżą różne przyczyny. Mogą one wypływać z niesprzyjającego środowiska, problemów zdrowotnych, rodzinnych czy poczucia zagrożenia.
Wzorce zachowań, jakie dziecko obserwuje w domu są dla niego informacją, jak samo powinno postępować z innymi i w ramach naśladownictwa latorośl będzie powielać schematy występujące w rodzinie. Jeżeli w rodzinie są znaczne dysfunkcje w postaci agresywnych zachowań (fizyczne, psychiczne i uczuciowe) to dla takiego młodego człowieka są to istne wzory, które nabierają wydźwięku naturalnego. Dopóki dziecko nie będzie miało możliwości poznania innych modeli rodzinnych będzie myśleć, że tak zachowują się inni członkowie obcych rodzin.
Dziecko może przejawiać nadmierną agresję, także w sytuacji gdy w środowisku rodzinnym występuje oziębłość uczuciowa. Dla dziecka brak okazywanej miłości zaburza jego poczucie bezpieczeństwa, czuje się ono nieważne, bezwartościowe. I tu dochodzimy do drugiej przyczyny czyli braku poczucia własnej wartości. Gdy dziecko nie wierzy w siebie, nie potrafi podołać wielu zadaniom, które są jego udziałem. W konsekwencji mogą pojawić się zachowania agresywne lub autoagresywne.
Inną przyczyną są czynniki środowiskowe np. brak akceptacji w grupie rówieśniczej, którego kaliber może być bardzo duży: poniżanie, wyśmiewanie, szydzenie – dziecko prześladowane może zacząć reagować zbytnią agresją ze względu na kumulowany stres i ciężar przeżyć.
Jeszcze inne przyczyny to nowe sytuacje życiowe, które niosą duży bagaż emocjonalny typu rozwód rodziców czy nowa szkoła. To tylko niektóre z przyczyn, jakie mogą zapoczątkować negatywne zachowania u dzieci. Czasami powodem agresji są choroby.
Jak sobie radzić z agresywnym dzieckiem?
Po pierwsze ustalić przyczynę, z której wynika jego zmiana zachowania. Często gniew u dziecka jest jego sposobem zwrócenia uwagi i „prośbą o pomoc”. Drugim krokiem jest wyeliminowanie czynnika, który zaburza funkcjonowanie dziecka i często na tym etapie widać już znaczną zmianę w zachowaniu młodego człowieka.
Głównym filarem wsparcia (piszę to nie pierwszy raz) jest ROZMOWA i POŚWIĘCENIE UWAGI. Dziecięce problemy z perspektywy dorosłego mogą wydawać się błahe. Nigdy nie powinniśmy w ten sposób podchodzić do problemu agresji. Będziemy wsparciem i pomożemy swojemu dziecku ucząc go rozpoznawania stanów emocjonalnych, radzenia sobie z trudnymi emocjami.
Najtrudniej poradzić sobie z agresją, której przyczyna tkwi we wcześniej wspomnianych wzorcach rodzinnych, ponieważ dziecko stale jest poddawane negatywnym oddziaływaniom w domu.
Naszym zadaniem jest nauczyć dziecko jak w konstruktywny sposób rozładować stres i napięcie. To nic innego jak wspólne spędzanie czasu wolnego, zachęcanie do aktywności fizycznej czy prostych metod relaksacji. Tu podsyłam Wam link to wcześniejszego artykułu:
Czasami zachowania agresywne dziecka mają głębsze podłoże lub są tak intensywne, że nie pozostaje nam nic innego jak wizyta u psychologa dziecięcego. Jednak większość zachowań o podłożu agresywnym jesteśmy w stanie wyłapać samodzielnie i stawić im czoła.
Mam nadzieję, że artykuł okaże się pomocny.
Pozdrawiam, Ewa.